કિસી રોતે હુએ બચ્ચે કો હંસાયા જાયે!

• કોર્પોરેટ કલ્ચર અને સામાજિક દાયિત્વ

• ‘બીઈંગ હ્યુમન’નું ટી શર્ટ પહેરેલાં કેટલા કોલેજિયનોને તમે જોયા છે? લગભગ દરેક ગલી ને દરેક નુક્કડ પર. પરંતુ તમને ખબર છે કે ‘બીઈંગ હ્યુમન’ સૂત્ર અને એનો સૂત્રધાર કોણ છે? લોકપ્રિય ફિલ્મ અભિનેતા સલમાન ખાન. ચેરિટી માટે જાણીતા સલમાન ખાને ‘બીઈંગ હ્યુમન’ના નેજા હેઠળ પુષ્કળ દાન કર્યું છે. તેણે ગરીબોને નિઃશુલ્ક સારવાર મળે એ માટે એક દવાખાનુ પણ શરૂ કર્યું છે જેમાં વિવિધ ક્ષેત્રના નિષ્ણાંત ડૉક્ટર્સ જરૂરતમંદ દર્દીઓને સારવાર આપે છે. તાજેતરમાં જુહી ચાવલાએ ગરીબ બચ્ચાં માટે શાળા ખોલવાની જાહેરાત કરી, નીતા અંબાણી તો ઘણા વખતથી કન્યાકેળવણી ક્ષેત્રે પ્રવૃત્ત છે અને હજુ હમણાં જ અલવિદા લેનાર જગજિત સિંહ અનેક સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા હતા અને અંગત ધોરણે પણ તેમણે ઘણું દાન કરેલું. વાત છે જે સમાજે તમને માન-અકરામ, સિદ્ધિ-પ્રસિદ્ધિ અને અઢળક નાણાં આપ્યાં છે એ સમાજને કંઈક પરત આપવાની. કંઈક પરત કરવાના સંકલ્પ માટે દિવાળીથી રૂડો અવસર કયો હોઈ શકે? 
• માસ્ટર બ્લાસ્ટર સચિન તેંડુલકર કેન્સર પીડિત, ગરીબ, નબળાં અને અશક્ત બાળકોની તંદુરસ્તી માટે વિવિધ સંસ્થાઓમાં દાન આપે છે.
• ક્રિકેટ કપ્તાન મહેન્દ્રસિંહ ધોનીએ પોતાના શહેર રાંચીની હોસ્પિટલમાં ત્રણ એમ્બ્યુલન્સ દાન કરી હતી. જાણીતા ઉદ્યાગપતિ કુમારમંગલમ્ બિરલાનાં પત્ની નિરજા બિરલા એજ્યુકેશન પ્રોજેક્ટનાં વાઈસ ચેરમેન છે તથા મેક અ વિશ ફાઉન્ડેશન, મુક્તાંગન, આકાંક્ષા જેવી સ્વૈચ્છિક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલાં છે. અન્ય કેટલાક ફિલ્મસ્ટાર્સ પણ ચેરિટી સાથે સંકળાયેલાં છે જેમાં પ્રિયંકા ચોપરા કન્યા કેળવણીને પ્રોત્સાહન આપવામાં સહયોગ આપે છે, ઐશ્વર્યા રાય બચ્ચને ‘ઐશ્વર્યા રાય ફાઉન્ડેશન’ સ્થાપ્યું છે જેમાં ગત વર્ષે એ ‘સ્માઈલ ટ્રેન’ની બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર બની હતી અને કદરૂપા હોઠ ધરાવતાં બાળકોના ચહેરા પર સ્મિત લાવવાનું કાર્ય કરતી હતી. તેણે કહ્યું હતું કે મારા ચહેરા પર સ્મિત રેલાય એવાં અનેક કારણો ભગવાને મને આપ્યાં છે તો હું શા માટે એ સ્મિત બાળકોના ચહેરા પર ન રેલાવું?’’ રિતીક રોશને પણ થોડા વખત પહેલાં દસ લાખ રૂપિયાની સ્કૂલ બસ ભેટ આપી હતી. રવિના ટંડન અને કટરીના કૈફ અનાથ છોકરીઓ માટે તેમજ ભ્રૂણહત્યા અટકાવવા પ્રતિબદ્ધ છે. વાત મૂળ થોડા માનવીય બનવાની છે. સમાજે જો તમને ભરપૂર આપ્યું હોય તો તમારે કોઈક રીતે પાછું વાળવું જોઈએ એ તમારી નૈતિક જવાબદારી છે. 
• કોઈ તમને હાથ પકડીને દાન કરાવવાનું નથી, પરંતુ, જેમની પાસે કરોડો-અબજો રૂપિયાની મિલકત છે એ ધનિકો સમાજોપયોગી કાર્યમાં થોડોક અંશ આપે, સાંસ્કૃતિક સમૃદ્ધિ વિકસાવવા થોડોક ભાગ આપે તો એમને કોઈ ઘસારો નહીં પહોંચે, પરંતુ સમાજને, વંચિતોને, જરૂરતમંદોને એનાથી બેશુમાર ફાયદો થાય છે. સામાન્ય રીતે મોટાભાગનાં કોર્પોરેટ હાઉસીઝ આ પ્રકારની પ્રવૃત્તિને પ્રોત્સાહન આપે છે. બેંકિંગ ક્ષેત્રના એક અગ્રણી, જેમને પ્રસિદ્ધિની જરાય પડી નથી, એ દર વર્ષે કન્યાશિક્ષણ પાછળ રૂ. પાંચથી દસ લાખ ખર્ચે છે. અન્ય એક મહાનુભવે પણ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે દર નવા વર્ષે તેઓ અનાથ બાળકોના ભણતર પાછળ મોટી રકમનું દાન કરે છે. દિવાળી નિમિત્તે આપણે આપણા અંગત સ્વજનોને નાની-મોટી ભેટ આપીએ છીએ પરંતુ, સમાજમાં એવી કેટલીય પ્રવૃત્તિઓ છે જેમાં નાનું મોટું દાન-પ્રદાન બહુ મોટો ફરક લાવી શકે છે. સ્મોલ થિંગ, બિગ ડિફરન્સ! અરે, કંપનીઓનું બોનસ પણ કર્મચારીઓના હોઠ કેવું સ્મિત લાવી દે છે! તો ચાલો આ દિવાળીએ નક્કી કરીએ કે કિસી રોતે હુએ બચ્ચે કો હંસાયા જાય, કોઈક એકાદ કન્યાને ભણાવી-ગણાવીને આત્મનિર્ભર બનાવીએ અથવા તો ગરીબ-બીમાર-અશક્ત અને વૃદ્ધોને માટે કંઈક કરી છુટીએ.